Reis Marokko

	Reis Marokko 2019
	naar vorige dag	naar volgende dag

dag 6 - 27 april - Merzouga > Erfoud > Tinejdad

Om kwart over zes werden we gewekt door de kameeldrijver. Na een kop thee liepen we gedrieën naar een zandduin achter het kamp waar we een goed zicht hadden op de zonsopkomst. Even later werden we door de kampbaas met de 4WD naar het hotel bracht voor ontbijt en douche. Onze chauffeur Mohamed en zijn vriend met de jeep waren inmiddels ook gearriveerd, zij reden ons naar Erfoud vanwaar we verder reden met de auto van Mohammed over de R702 richting Tinejdad. Bij onze eerste koffiestop ontdekten we achter het restaurantje een veld waarin een groot aantal diepe putten was gegraven. Bij navraag bleken deze gaten gebruikt te worden om ondergrondse kanalen van een irrigatiesysteem schoon te houden.
Even verderop langs de weg kwamen we nog honderden van deze putten tegen en we stopten bij een puteigenaar/beheerder die ons Marokkaanse thee schonk en uitleg gaf over de irrigatiekanalen. De kanalen (khattaras) liepen van het Atlasgebergte naar de oases. Hiervoor werden diepe putten gedolven tot 50 meter diep, waarna onderin de put een horizontale gang (de katthara) naar de volgende put, zo'n 10 meter verderop, werd gegraven. Zo ontstonden hele linten van aan elkaar verbonden putten van de bergen tot de oases. De putten werden open gehouden om het ondergrondse kanaal schoon te houden en iedere familie uit de omgeving had een aantal eigen putten in beheer waarbij het leem dat via de putten uit het kanaal werd gehaald, gebruikt werd om de huizen te bouwen en te onderhouden.
We reden weer door naar onze eindbestemming El Khorbat waar we een kamer met een binnenplaatsje in een oude ksar (versterkt dorp) hadden.
's Middags bezochten we het prachtige etnologisch museum (Musée des Oasis) in dezelfde ksar, één deurtje verderop, met kleding, gebruiksvoorwerpen, gereedschappen en foto's die het verhaal vertelden over het leven van de Berbers aan de rand van de Sahara.


een heel tentenkamp voor ons alleen		tent no 2 was onze slaaptent


een Zwarte Tapuit bewaakt de tenten	samen met de kameeldrijver wachten op de opkomende zon


nu nog een keer bij daglicht naar het toilet	wel de handen wassen	en we zijn klaar voor de laatste woestijnrit


met de 4wheeldrive naar het hotel waar we konden douchen en ontbijten	en weer helemaal fris op weg naar onze volgende bestemming, Tinejdad en El Khorbat

De khattaras (ondergrondse kanalen) van El Ksiba n'Igourramen zijn rond 1100 aangelegd en zijn nog steeds in gebruik. Het water kwam uit de bergen en werd over een afstand van 45km, op 50m diepte, naar de palm-akkers in de oase van Ferza geleid om die te bevloeien.
De khattaras worden onderhouden met hulp van putten (foggaras) die aan de oppervlakte zichtbaar zijn. Vroeger had elke familie in dit gebied één of meer putten en gebruikten het, bij het schoonhouden van de khatara, vrijgekomen leem om hun huizen te bouwen of te herstellen. Tegenwoordig zijn het vaak coöperaties die het irrigatiesysteem beheren.

het khattara-irrigatiesysteem van El Ksiba n'Igourramen - alle stipjes op dit overzicht zijn putten voor het onderhoud van de khattaras


rijen onderhoudsputten achter elkaar	put naar de khattara met een rad om de leem omhoog te halen	een kijkje in een van de putten


via, voor de toeristen, uitgehouwen trappen daalden we 50m naar beneden	naar het ondergrondse gangenstelsel, het schijnsel is van de volgende put


we rijden weer verder op weg R702 richting Tinejdad	passeren Assellab	en het dorpje Melaab


vanaf Tinejdad rijden we over de weg met de 1000 kasbahs, hier een kasbah met een poort die kennelijk al een tijdje niet meer gebruikt wordt

El Khorbat is een eeuwenoude ksar, net buiten het oasestadje Tinejdad, aan de voet van de bergen van de Jbel Ougnat.
In de ksar is ook een interessant etnologisch museum, het Musée des Oasis, gevestigd dat we 's middags bezochten en waar we een goed beeld kregen van het leven aan de rand van de Sahara.
De Spanjaard Roger Mimó woont sinds 1989 in Marokko, schrijft over traditionele architectuur en is kenner van dit gebied. Hij heeft dit zeer informatieve museum gestart. Je ziet er prachtige, oude zwart-witfoto’s van Amazigh (Berber)volken in traditionele kostuums, houten meubelen, ingerichte kamers, kostuums en gebruiksvoorwerpen. Je krijgt een idee hoe het is om te leven in een ksar.


begin van de middag rijden we El Khorbat in	we slapen de komende twee nachten in deze ksar	de ingang naar onze kamer in de ksar, één deur verder was het museum

naar vorige dag

naar volgende dag